Depotkerk in Bommershoven
De Sint-Alfonskerk van Bommershoven laat haar religieuze functie los en krijgt een nieuwe invulling als depotkerk waar roerend religieus erfgoed en archeologische collecties uit Borgloon onderdak vinden.
In Borgloon is het religieuze erfgoedlandschap volop in beweging. Conform het kerkenbeleidsplan zullen slechts 3 van de 15 kerken op het grondgebied van de gemeente strikt behouden blijven voor de erediensten. Dat heeft natuurlijk veel gevolgen voor de opslag van het roerend erfgoed. Na nauw overleg tussen alle betrokken partners (de kerkfabriek, stad Borgloon, bisdom Hasselt, Ergoed Haspengouw) kwam de kerk van Bommershoven naar boven als geschikte locatie om een depotkerk in te richten. Het dorp heeft namelijk reeds een buurthuis, waardoor het niet nodig was om de kerk om te vormen tot polyvalente zaal.
Bovendien was de kerk in de periode 2020-2021 één van de vijf piloottrajecten binnen het project ‘Depotkerken in Vlaanderen’ van PARCUM, waar op zoek gegaan werd naar mogelijkheden en voorwaarden voor het inrichten van religieuze erfgoeddepots in Vlaanderen. Borgloon waagde de sprong.
Van kerk tot depot
In mei 2022 werd de Sint-Alfonskerk officieel onttrokken aan de eredienst en werd de herbestemming van de kerk in gang gezet. De kerk werd door de kerkfabriek, die eigenaar is, in erfpacht gegeven aan de stad Borgloon. Monumentenwacht onderzocht het ganse gebouw, zowel de buitenschil als het interieur, wat uiteraard niet onbelangrijk is voor de nieuwe functie die het gebouw zou krijgen. Om de houtborende insecten te bestrijden werden er sluipwespen geplaatst en ook de luchtvochtigheid werd nauwlettend gemonitord.
De inboedel van vier kerken vonden al snel hun weg naar het voormalig kerkgebouw: objecten uit de kerk van Broekom, de Gasthuiskapel, de kerk van Kerniel en het klooster Nieuwland. Daarnaast zijn ook archeologische collecties ondergebracht in de depotkerk, waardoor men van de provincie Limburg een subsidiebedrag van €24.300 kon verkrijgen voor de inrichting hiervan. De industriële rekken, die er kwamen in de loop van 2024, werden door de vrijwilligers van Erfgoed Haspengouw opgebouwd en ingedeeld volgens objectcategorie. Het nieuwe depot werd feestelijk geopend in september 2024.
Depot in een beschermd monument?
De neoclassicistische parochiekerk Sint-Alfons is opgetrokken in de periode 1841-1844 naar ontwerp van provinciaal architect Lambert Jaminé en werd in het begin van de 21ste eeuw beschermd als monument. Omwille van dit beschermingsstatuut moest men zich aan bepaalde voorwaarden houden met betrekking tot de herbestemming. De centrale zichtas van de kerk moest bewaard blijven en ook de akoestiek van het historisch waardevol orgel mocht niet verstoord worden. Vandaar dat de rekken beperkt in hoogte gebleven zijn. Om zo weinig mogelijk in te grijpen in het beeld van de Sint-Alfonskerk werden de rekken afgedekt met gordijnen in baalkatoen, wat bovendien het stof tegenhoudt. Daarnaast zijn alle toevoegingen omkeerbaar en werd er niets tegen de muren geplaatst, waardoor de kerk zijn waarde als monument kan behouden in zijn nieuwe functie als depot.
Levende depotkerk
Het is niet de bedoeling dat de deuren van deze depotkerk enkel geopend worden als er nieuw erfgoed moet gestockeerd worden. De stad wilt dat de voormalige kerk een ‘levend depot’ wordt. Met hulp van vrijwilligers zal het depot opengesteld worden voor bijvoorbeeld lezingen, workshops, themadagen etc. Daarnaast kunnen bewaarde stukken in het depot ook gebruikt worden bij tentoonstellingen, of wanneer daar nood aan is in een nadere kerk of kapel in Borgloon. Zo maakte de kerkfabriek van Hoepertingen al gebruik van het depot voor de uitwisseling van liturgisch textiel.
Bronnen:
- https://www.erfgoedhaspengouw.be/erfgoedkrant/202410/9/#zoom=true
- https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/3173
- https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2...
- Rondleiding tijdens inspiratiedag van het Platform Toekomst Parochiekerken op 19/09/2024
Andere herbestemde kerken
Sint-Jozef
Goede afspraken maken goede vrienden: in de Sint-Jozefkerk van Brasschaat wordt elk jaar een kerststallententoonstelling georganiseerd.
Den Hannekesnest
Onder het motto 'beter een goede buur dan een verre vriend' zorgt Buurt'punt Den Hannekensnest voor een ontmoetingsplaats waar alle inwoners van Kerkbrugge - Langerbrugge thuis zijn.
Sint-Adriaan
Deze kerk wordt zo druk gebruikt voor de eredienst van verschillende katholieke geloofsgemeenschappen, dat er haast elke dag wat te beleven valt.