Cedric Verhelst

Depotkerken in Vlaanderen?

Afgelopen project

Een erfgoeddepot inrichten in een kerkgebouw? Met dit verkennend onderzoek brengen we uitdagingen en opportuniteiten in kaart.

Thema
Herbestemming
Locatie
Vlaanderen
Periode
2020-2021

Een erfgoeddepot in je kerk?

Het religieus erfgoedlandschap is volop in beweging. Eén derde van de Vlaamse parochiekerken krijgt in de nabije toekomst een neven- of herbestemming. Wat dan met de inboedels van die kerkgebouwen? Het project ‘Depotkerken in Vlaanderen?’ ging op zoek naar mogelijkheden en voorwaarden voor het inrichten van religieus erfgoeddepots in Vlaamse parochiekerken.

Inspiratie uit praktijkvoorbeelden

Tussen september 2020 en oktober 2021 gingen we intensief in gesprek met enkele lokale werkgroepen waar het idee van de uitbouw van een erfgoeddepot in de kerk reeds voorligt. De (deel)gemeentes Sint Andries (Brugge), Zwalm, Branst (Bornem), Sint-Laureins-Berchem (Sint-Pieters-Leeuw) en Bommershoven (Borgloon) doorlopen momenteel testcases rond een erfgoeddepot in de kerk.

Uit de begeleiding en opvolging van deze testcases viel heel wat te leren. Zo brachten we de diversiteit aan ambities, noden en kansen rond erfgoedbewaring in kaart. Daarbij legden we ook de link met de visie op het toekomstig gebruik van het gebouw. De praktijkervaring met de werkgroepen zorgde ervoor dat we in groep, met vertegenwoordigers uit allerhande hoeken, op zoek konden gaan naar een strategie voor het bepalen van een depotprofiel op maat.

Sint-Bernardusabdij, Bornem – tijdelijk depot voor de bewaring van de abdijcollectie tijdens restauratiewerken. © PARCUM
Sint-Bernardusabdij, Bornem – tijdelijk depot voor de bewaring van de abdijcollectie tijdens restauratiewerken. © PARCUM
  • Kunnen parochiekerken als depotruimte voor langdurige en/of tijdelijke opslag gebruikt worden?
  • Welke rol speelt waardering, selectie, herbestemming en afstoting van roerend religieus erfgoed in de samenstelling van het collectieprofiel van een depotkerk?
  • Welke richtlijnen kunnen meegegeven worden inzake klimaatbeheer en inrichting?
  • Hoe kan het religieus erfgoed toegankelijk blijven voor de gemeenschap?
  • Welke mogelijkheden zijn er omtrent informatiebeheer?

Rond deze vraagstukken werkten we met een stuurgroep aan een visie en concrete antwoorden. In de stuurgroep zetelden het Agentschap Onroerend Erfgoed, FARO, Monumentenwacht, provinciale (depot)medewerkers, Erfpunt, vertegenwoordiging van de Vlaamse bisdommen en medewerkers van PARCUM.

Een leidraad om aan de slag te gaan

Het is niet altijd makkelijk om concreet aan de slag te gaan met het inrichten van een erfgoeddepot in je parochiekerk. Er zijn vele factoren die het traject beïnvloeden. Als resultaat van dit onderzoeksproject stelden we een handelingskader samen. Het biedt handvatten over de te zetten stappen, advies over klimaatbeheer en depotinrichting, mogelijke partners, subsidiemogelijkheden, … en tenslotte ook heel wat inspiratie! Het zorgt voor afstemming tussen beleid, richtlijnen voor goed behoud en beheer én praktische haalbaarheid.

Wens je meer informatie over het inrichten van een erfgoeddepot in je parochiekerk? Download dan hieronder de verschillende documenten van het handelingskader.

Depot kerkfabriek Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren, box-in-box systeem in het Teseum. © PARCUM
Depot kerkfabriek Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Tongeren, box-in-box systeem in het Teseum. © PARCUM

Handelingskader

Download hier de verschillende documenten van het handelingskader:

  1. Stroomschema
  2. Stappenplan
  3. Klimaatbeheer en inrichting
  4. Subsidiemogelijkheden
  5. Hulplijnen

Onderzoeksrapport

Het rapport biedt een blik op de inbedding van het concept ‘depotkerk’ in het depot- en religieus erfgoedlandschap. Het bundelt ook de resultaten van bevragingen, overleg en praktische aftoetsing om de kansen en uitdagingen rond de bewaring van roerend religieus erfgoed in kaart te brengen. Zo kan het dienen als aanzet voor verder onderzoek en afstemming.

Dit project werd gerealiseerd met de steun van het Departement Cultuur, Jeugd en Media van de Vlaamse overheid.

Meer weten?

Heb je vragen over een depot inrichten in je kerk? Dan kan je terecht bij collega Ellen Descamps.