Wivina 2.0
Hoe breng je een processie terug tot leven? En op welke manier betrek je daarin nieuwe doelgroepen?
Processies vinden niet altijd makkelijk voldoende deelnemers. Dit was ook het geval bij de Wivinaprocessie in Groot-Bijgaarden. De inwoners kennen Wivina niet meer of tonen weinig interesse voor de processie. Jonge mensen aanspreken werd ook een moeilijke opdracht voor het processiecomité.
Het processiecomité kwam er alleen niet uit. Ze besloten hulp van buitenaf in te roepen: PARCUM. Samen met de partners KADOC-KU Leuven en Histories vzw ondersteunt PARCUM al enkele jaren processie-organisatoren bij de zorg voor het Vlaams processie-erfgoed in het kader van het project ‘Op handen gedragen’.
(Lees verder onder de foto)
Start van een boeiend traject
Er werd een kerngroep gevormd met een paar trekkers. Om de lokale verankering te versterken werden ook Erfgoedcel Zender en de dienst Erfgoed & Toerisme van de gemeente Groot-Bijgaarden aangesproken om deel uit te maken van de kerngroep.
Na een eerste brainstorm, besefte de kerngroep dat er verder gekeken moest worden dan de praktische problemen van de huidige processie. Mensen aanspreken om deel te nemen? Dan moest er eerst duidelijkheid komen over de betekenis van de figuur van Wivina vandaag.
Hoe kan Wivina vandaag relevant zijn? Wat betekent ze voor mensen dezer dagen? Hoe aansluiting vinden bij een heilige in de geseculariseerde samenleving waar de kennis over religie en religieuze gebruiken vaak ontbreekt? Vanuit deze vraagstelling namen we Wivina onder loep. Het resultaat was verrassend en er werden heel wat aanknopingspunten gevonden. De oefening resulteerde in een concepttekst rond de betekenis van Wivina vandaag.
Wivina, ook vandaag nog relevant
Wivina was tegelijkertijd een sterke en een kwetsbare vrouw. Sterk omdat ze tegen de stroom en heersende tijdsgeest durfde in te gaan. Dit maakte haar meteen kwetsbaar. Haar radicale keuze bracht met zich mee dat ze haar familie en (materiële) zekerheden moest achterlaten. Wivina zou als een pionier van zinzoekers kunnen gezien worden, tegen de oppervlakkigheid van rijkdom en media in.
Ook vandaag staan we vaak voor moeilijke keuzes. Keuzestress is velen niet vreemd. Wivina wist zich hiervan te bevrijden en koos voor een leven van eenvoud en gebed. In deze armoede vond ze een grote vrijheid. Haar zoektocht naar een authentiek persoonlijk leven doet haar tegen de stroom van verwachtingen en sociale patronen ingaan.
Wivina koos voor een eenvoudig leven in harmonie met de natuur. Dit sluit aan bij de hedendaagse zorg om ecologische thema’s en het verlangen om dicht bij de natuur te leven.
Veel mensen gaan ook vandaag nog naar de Wivinakapel om het even stil te maken en een kaarsje te branden. Ze leggen hun zorgen bij Wivina neer en vinden er een moment van troost en rust. De kapel kan een nieuwe betekenis krijgen als stilteplek waar iedereen welkom is, onafhankelijk van religie of levensbeschouwing.
Wivina 2.0: een belevingsnamiddag
Vanuit deze nieuwe blik op Wivina kon er vervolgens nagedacht worden over een aangepaste invulling van de processie. Er werden een aantal kernthema’s geformuleerd om de link tussen Wivina en actuele vraagstukken te leggen: ecologie, zoektocht naar zingeving, rust en stilte, keuzes maken, …
Na de brainstormsessies waren de betrokkenen het er over eens dat een processie niet per sé een lang parcours of altijd dezelfde route hoeft te volgen. Zo kwamen we uit bij een ‘statische processie’. Thema’s uit het leven van Wivina worden op hedendaagse wijze gebracht op de Wivinasite. Het concept van een belevingsnamiddag waarbij de bezoekers door middel van toneel, film, zang en een interactieve zoektocht kennis maken met de figuur van Wivina, was geboren.
De organisatoren kozen ervoor om het religieuze karakter van de processie te bewaren, maar om ook aan dit aspect een andere invulling te geven. Enerzijds komt thema zingeving aan bod door middel van een bezoek aan de ‘Kapel van de Ontluiking’, eveneens gelegen op de Wivinasite. In de kapel kunnen de bezoekers een krachtig stiltemoment ervaren onder begeleiding van een ervaren medewerker van de kapel. Anderzijds sluit de belevingsnamiddag af met een korte processie naar de kapel van de heilige Wivina, op enkele honderden meters afstand van de Wivinasite. Daar volgt een gebedsmoment en de zegen met het Heilig Sacrament. Na afloop is iedereen opnieuw welkom op de Wivinasite voor een afsluitende receptie. Een goed moment om bij te praten en het verbindende aspect van processies te beleven.
De eerste Wivina 2.0-dag was gepland op zondag 3 mei 2020, 850 jaar na Wivina’s dood. Door de coronapandemie werd dit helaas uitgesteld. De eerste versie van het nieuwe 'Wivinagebeuren' vond plaats op zondag 7 mei 2023. In de toekomst wordt het een tweejaarlijks namiddagvullend gebeuren.
Register van Inspirerende Voorbeelden rond het borgen van immaterieel erfgoed
Op 13 februari 2024 voegde de Vlaamse minister van Cultuur zeven nieuwe praktijken toe aan het Register van Inspirerende Voorbeelden rond het borgen van immaterieel erfgoed. Dit register bundelt goede borgingsvoorbeelden die inspiratie bieden bij het koesteren en delen van niet-tastbaar erfgoed. Ook Wivina 2.0 kreeg hierop een plaats.
Met Wivina 2.0 werd een eeuwenoude traditie nieuw leven ingeblazen. Het processiecomité had de moed om platgetreden paden te verlaten. Nu is de processie toegankelijk voor een breed publiek. Op die manier kan het immaterieel erfgoed op een duurzame manier geborgen worden.
Meer weten?
Bij onze collega Julie Aerts kan je terecht met alle vragen over dit project.
