Instituut voor Tropische Geneeskunde

Al in 1324 vestigden kartuizers zich in de omgeving van Antwerpen. Na een verhuizing naar Lier, kwamen de paters terug naar Antwerpen om zich te vestigen in een refugehuis op de hoek van de Sint-Rochusstraat en de Begijnenstraat. De kartuizers van Vucht in Nederland streken hier vanaf 1619 ook neer en zetten er hun kloosterleven voort.

Om een nieuw klooster te bouwen, kochten ze enkele grote raamhoven of bleekweiden dichtbij. Het bouwwerk nam een halve eeuw in beslag. Het klooster is een voorbeeld van het harmonisch samengaan van de expressieve, plastische barokstijl en de traditionele, Brabantse kalkzandsteenstijl.

In 1783 werden de kartuizermonniken uit hun klooster verdreven. De gebouwen kregen achtereenvolgens een invulling als een kazerne en een diamantslijperij. Een gedeelte van het klooster en de bijgebouwen werden afgebroken. In 1793 namen de monniken opnieuw bezit van hun klooster, maar na een jaar maakte de Franse bezetter opnieuw een einde aan de ‘kartuis’.

In 1834 kochten de zusters kapucinessen de gebouwen van de voormalige kartuizerij. In het kloostercomplex, in 1798 als bien national verkocht aan de heer Subdiau, was er sinds 1802 een suikerraffinaderij gevestigd. De uitbater voerde zware verbouwingen door om. Bovenal werden het groot pand en de bijhorende kartuizercellen afgebroken om de materialen elders te gebruiken. Op die gronden verrees van 1854 tot 1859 de gevangenis.

Het Instituut voor Tropische Geneeskunde, toen de ‘School voor Tropenziekten’, werd in 1906 in Brussel opgericht. In 1933 verhuisde het Instituut naar de fraaie art-decogebouwen in de Nationalestraat in Antwerpen, dichtbij de toenmalige Congodokken.

Oorspronkelijk was het een initiatief om artsen en verpleegkundigen te vormen voor de Belgische kolonies, vandaag is het ITG een toonaangevende instelling op het vlak van onderwijs, onderzoek en expertise in de tropische geneeskunde. Het Instituut levert ook baanbrekend werk in de strijd tegen ziekten zoals ebola en aids. Elk jaar volgen artsen en verplegers uit de hele wereld er specialisatiecursussen, en door dat stijgende aantal internationale studenten had het ITG meer plaats nodig. De aankoop van het vlakbij gelegen kapucinessenklooster bood een oplossing.

De kapel kreeg de zwaarste ingrepen van dit herbestemmingsproject. De architecten voorzagen de kapel met een nieuwe verdieping met een zelfdragende constructie. Om iets van het ruimtegevoel te behouden, werden in de vloer tegen de wanden glazen panelen geïnstalleerd. Beneden is een cafetaria ingericht en op de verdieping een groot auditorium. De muurschildering uit de tijd van de kapucinessen bleef behouden. Het auditorium werd in de langsrichting ingericht, breed en ondiep, wat beter werkbaar is voor de colleges. Campus Rochus, de naam van het herbestemd klooster, opende officieel de deuren op 22 november 2006.

Bronnen

Inventaris Onroerend Erfgoed - Klooster van de zusters kapucinessen

Z.n., "In ander licht: Herbestemming van religieus erfgoed," M&L Cahier 17, Agentschap R-O Vlaanderen, 2009, 93-99