Begraafplaats
De kerk van Ulbeek fungeert als een overdekte begraafplaats, die in 2012 de Vlaamse Monumentenprijs wegkaapte.
Kerk na kerk
De voormalige Sint-Rochuskerk dateert uit 1716 en kwam in de plaats van een eerdere kerk op dezelfde locatie. In de negentiende eeuw werd de kerk meermaals uitgebreid. Omwille van de slechte toestand van het gebouw werd er in de periode 1937-1938 een nieuwe kerk gebouwd op een andere locatie in het dorp. Enkel het kerkhof werd behouden op de oorspronkelijke plaats. Het oude kerkgebouw werd na de Tweede Wereldoorlog gebruikt als opslagplaats van een nabijgelegen zetelfabriek. In de loop der jaren verslechterde de conditie van het gebouw en raakte het uiteindelijk in verval. Archeologische opgravingen in het koor uit 1998 brachten resten aan het licht van zowel een romaanse als een gotische kapel.
Inbreiding van het kerkhof
In 2004 werd het gebouw samen met het omliggende kerkhof beschermd als monument. Het paalt aan het in 2004 beschermd dorpsgezicht van de dorpskern van Ulbeek, met onder meer de karakteristieke dorpsdries. Het was niet mogelijk om de kerk af te breken omwille van de beschermde status van het gebouw. Om die reden zocht de gemeente naar een nieuwe bestemming die tegemoetkwam aan de wensen van het bestuur, de cultuurraad en de bevolking van Ulbeek. Er werd gekozen voor een 'inbreiding' van het omliggende kerkhof, dat stilaan volzet geraakte. In het voormalige schip van de kerk, heeft het bestuur twintig grafkelders met marmeren dekplaten voorzien. In die grafkelders kunnen tot honderd personen worden begraven. In elke grafkelder is er plaats voor twee traditionele begravingen en enkele urnen van gecremeerde lichamen. In de achterwand van de kerk, onder het doksaal, bevindt zich nog een columbarium voor een twintigtal urnen.
Architecturale ingrepen
De ramen van de kerk werden opengebroken tot de vloer en ze vormen nu de doorgangen naar het kerkhof. De kalklaag van de binnenmuren werd afgekapt, zodat de baksteen zichtbaar werd. De archeologische vondsten werden ontsloten door middel van een gangpad, opgehangen in de kooromgang. Op die plaats werd ook het dak vervangen door een glaspartij. De gewelven van het schip zijn eveneens verwijderd en vervangen door een hedendaagse constructie, waarvan de gewelven ’s nachts verlicht worden.
In de prijzen
De herbestemming won in 2012 de Vlaamse Monumentenprijs. De site nam net als de Necropolis in Grimde deel aan het Europese project 'Onthaasten, stilte- en bezinningsplekken in beeld'.
Andere herbestemde kerken
Porta 1070
De allereerste tienerschool van België is gevestigd in de voormalige Sint-Vincentiuskerk te Anderlecht. Buiten de schooluren dienen de ruimtes voor buurtactiviteiten.
DePetrus
De monumentale binnenruimte van de voormalige Sint-Petruskerk werd omgetoverd tot een spectaculair en levendig cultuurcentrum met voor ieder wat wils.
Woon- en Zorgcampus Amandina
Dit vroegere Franciscanessenklooster transformeerde naar een prachtig woon- en zorgcentrum met een moderne technische infrastructuur.