Geboorte van Christus
Dit paneel kenmerkt zich door een uiterst bijzondere iconografie. De drie gedecoreerde kronen boven Maria's hoofd stellen haar deugdelijkheid centraal.
De Bijbel zelf is nogal terughoudend over de figuur van Maria. Als dochter van Anna en Joachim, vrouw van Jozef en moeder van Jezus, werd haar levensverhaal vooral verder ingevuld door latere geschriften, liturgie en volksvroomheid. Vanaf de middeleeuwen wordt Maria, als moeder van Jezus, steeds belangrijker. Zij vormt als het ware de schakel tussen het goddelijke en het menselijke. Het is door haar lichaam dat God mens kon worden in Jezus. Dat het onzichtbare zichtbaar wordt.
Vooral tijdens de advent, de vier weken voorafgaand aan Kerstmis, wordt Maria als toekomstige moeder gevierd. Verschillende vieringen stellen haar zwangerschap en nakende bevalling centraal. Aan deze vieringen werd vaak bijgeloof verbonden; het bijwonen ervan zou een gunstige invloed hebben op de vruchtbaarheid van mens, dier en land.
Het hoogtepunt van Maria’s moederschap wordt gevierd op 1 januari, het feest van de Moeder Gods en mogelijk het oudste Mariafeest. Maria liet Jezus op deze dag besnijden en gaf Hem een naam (Lucas 2, 21). Vanuit deze liturgie ontpopte de Moeder Gods zich als moeder van de gehele mensheid, en als patrones voor een voorspoedige bevalling en vruchtbaarheid, van geboortepijn en verrukking.
Met de deugdelijkheid van Maria centraal, kenmerkt dit paneel zich door een uiterst bijzondere iconografie. Maria knielt in devotie voor de pasgeboren Christus in de kribbe neer. Boven haar hoofd verschijnen drie rijkelijk gedecoreerde kronen die de drie deugden prediking, martelaarschap en zuiverheid symboliseren. Maria bracht Jezus ter wereld en verkondigde zo Gods woord. Zij beleefde ook Jezus’ lijden intens mee. En tenslotte geldt zij bovenal als symbool van zuiverheid.
De cyclus van Maria’s zwangerschap en Christus’ geboorte vond uiteindelijk een slotstuk in de liturgie op 2 februari: de presentatie in de tempel of Maria’s purificatie, beter gekend als Maria Lichtmis. Niet alleen moest er volgens de joodse traditie voor elke eerstgeborene een offer gebracht worden, ook om zich te zuiveren moesten vrouwen veertig dagen na de geboorte van hun kind zich met een lam of twee duiven aanbieden in de tempel. Ook Maria deed dit (Lucas 2, 22-35). Simeon, een oudere man die in de tempel aanwezig was, erkende Jezus en voorspelde Maria’s lijden. Het feest werd reeds in het begin van de 5de eeuw in Jeruzalem gevierd en kwam in de 2de helft van de 7de eeuw over naar Rome als Mariafeest. Op deze dag worden er kaarsen gewijd en zijn er lichtprocessies. In sommige streken bakt en eet men wafels of pannenkoeken.
