De opdracht in de tempel
Op 2 februari staan er in veel Vlaamse huishoudens pannenkoeken op tafel. Maar waarom eigenlijk?
Op 1 februari vierden de Kelten al het einde van de winter tijdens het Yule-feest. Ze maakten dan zoveel mogelijk lawaai om de wintergeesten te verdrijven. In het christendom kreeg dit feest – een dag later – een andere vorm: op 2 februari vieren ze Maria Lichtmis. Dan wordt de presentatie van Jezus in de tempel herdacht.
Volgens de joodse wet moesten vrouwen veertig dagen na de geboorte van een jongen de tempel bezoeken en er lam en een duif offeren. Het bezoek had twee doelen. In de eerste plaats werd de pasgeborene door dit ritueel opgenomen in de religieuze gemeenschap. Daarnaast diende het offer als rituele reiniging voor de vrouw na haar bevalling, de purificatie. Ook Maria bracht Jezus naar de tempel in Jeruzalem waar ze de heilige Simeon ontmoeten. Simeon was een oude en diepgelovig man. Het bijbelverhaal vertelt dat de heilige Geest hem in een visioen meegeeft dat hij niet zal sterven voor hij de redder van Israël zal zien. Dit beeldje uit terracotta toont het moment waarop Simeon Jezus in zijn handen neemt. Hij dankt God: "Nu kan ik rustig sterven, want ik heb de Redder met mijn eigen ogen gezien. Hij is het licht en wijst de volken de weg naar U." Erna richt hij zich tot Maria: "Veel mensen zullen door hem nieuw leven krijgen. Maar anderen zullen zich tegen hem verzetten. Een zwaard van droefheid zal jouw hart doorboren."
Al sinds het begin van de vijfde eeuw werd er op Maria Lichtmis feest gevierd in Jeruzalem en vanaf de zevende eeuw ook in Rome. Vandaag worden er op Maria Lichtmis nog altijd kaarsen gewijd en zijn er lichtprocessies. In sommige streken bakken de mensen wafels of pannenkoeken.
Wat is het verband tussen pannenkoeken en Maria Lichtmis? Daarvoor zijn twee verklaringen. 2 februari was vroeger één van de twee dagen waarop de landarbeiders van boerderij konden veranderen. Dat werd ’s avonds gevierd met een soort haardkoeken. Later werden dit pannenkoeken. Daarnaast wordt de vorm en de kleur van de pannenkoeken gezien als een verwijzing naar de zon en dus naar het licht, en dat licht is Christus.
