In 1858 verscheen de Maagd Maria in het Franse Lourdes. Kort daarna ontstonden de eerste kopieën van Lourdes- of Mariagrotten op verschillende plaatsen. De eerste Lourdesgrot in België werd omstreeks 1870 gebouwd in Houthulst, West-Vlaanderen. Een adellijke dame bracht het Mariabeeld in 1860 mee uit Lourdes, amper 2 jaar nadat Bernadette Soubirous sprak over haar ontmoeting met Maria. De grot werd ingewijd in 1880 en is vermoedelijk de oudste van België.

(Lees verder onder de foto)

Er zijn verschillende soorten Lourdesgrotten. Sommige grotten zijn beschermd als monument of bevinden zich in een zogenaamd devotiepark. Andere grotten zijn kleiner en maken deel uit van privé-eigendom. Alle grotten hebben devotionele waarde, maar sommige Mariagrotten beschikken over een echt stuk rots uit Lourdes dat bezoekers kunnen aanraken.

En dan is er ook nog een onderscheid tussen vera effigies of ware afbeeldingen en fantasiegrotten. De vera effigies zijn nauwkeurige schaalmodellen van de grot in Lourdes. Voor de grotere exemplaren in een park is de schaal vaak 1 op 4. Zoals die in Jette bij Brussel en Averbode in de provincie Vlaams-Brabant.

Voor een geloofwaardige imitatie van de grot ontstonden vooral in België gespecialiseerde ateliers van rotseurs of rocailleurs. Vanuit de omliggende landen werd vaak beroep gedaan op onze familiebedrijfjes die nu allemaal verdwenen zijn. Met cement of beton boetseerden zij de vormen en plooien van de rots in Lourdes na. Grotten gebouwd met keien of blokken behoren dan weer tot de categorie fantasiegrot.

Er zijn wel wat petites histoires bewaard van Vlaamse paters en pastoors die het nodig vonden om meerdere keren naar Lourdes te reizen om daar (opnieuw) de grot op te meten voor een nieuw bouwinitiatief.

Mariagrotten zijn in de eerste plaats plekken van gebed en devotie. In de meimaand worden Mariagrotten traditioneel bezocht om een kaarsje te branden, de rozenkrans te bidden of in het kader van een bedevaart.

Maar niet iedereen die een Mariagrot bezoekt, is gelovig. Sommige bezoekers zijn op zoek naar wat stilte of rust. In die zin zijn Mariagrotten een typisch voorbeeld van stilteplekken in geseculariseerde samenleving of groene ruimtes in de drukke stad. Mariagrotten beantwoorden aan de nood aan stilte en rust die ook op andere plekken in samenleving merkbaar is.

Beheerders van Mariagrotten zijn dan ook op zoek naar manieren om de grot relevant te houden in de geseculariseerde samenleving en naar aangepaste vormen van communicatie en publiekswerking.