Sint-Antoniusvieringen
Op initiatief van enkele verenigingen, willen Centrum Agrarische Geschiedenis, Histories en PARCUM de Sint-Antoniusviering in Vlaanderen laten erkennen als immaterieel cultureel erfgoed. Met succes!
Toontje met het varken
Op 17 januari wordt de heilige Antonius van Egypte (251-356,), ‘Toontje met het varken’, gevierd. Ook gekend als Sint-Antonius Abt, de patroonheilige van onder andere varkens, varkenshoeders en slagers. Deze Sint-Antoniusvieringen zijn heuse volksfeesten. Jaarlijks nemen honderden mensen uit verschillende verenigingen hieraan deel.
Elke viering heeft zijn eigenheid, maar ze delen allemaal een gemeenschappelijke kern. Vaak start de feestdag met een religieus deel: een misviering, een processie en soms een dieren- of tractorwijding. Tijdens de viering worden vleeswaren en lokale producten gezegend.
Na de (eucharistie)viering volgt de verkoop per opbod van de offergaven. De veiling trekt veel kijklustigen en de opbrengst gaat steevast naar een goed doel of de parochie. De dag wordt afgesloten met een groot volksfeest: een dorpsbal, eetfestijn of kermis. De Sint-Antoniusvieringen brengen mensen van alle generaties samen. Ze spelen een belangrijke verbindende rol binnen de lokale gemeenschappen. Dit alles brengt het sterke sociale karakter van de Sint-Antoniusvieringen duidelijk naar boven.
Organiseer je zelf jaarlijks een viering? Bespreek dan zeker met het organiserend comité om een registratie in de feestendatabank van Histories te realiseren. Zo zet je je lokale Sint-Antoniusviering letterlijk op de kaart!
Erkend als immaterieel erfgoed
Op initiatief van enkele verenigingen, dienden Centrum Agrarische Geschiedenis, Histories en PARCUM een aanvraagdossier in om de Sint-Antoniusvieringen te laten erkennen als Vlaams immaterieel cultureel erfgoed.
Immaterieel erfgoed een toekomst geven, betekent bewust actie ondernemen om je erfgoed door te geven en anderen zin te geven om mee te doen. De officiële Inventaris Vlaanderen van het Immaterieel Cultureel Erfgoed is opgezet door de Vlaamse overheid om daarbij te helpen: het verzamelt immaterieel erfgoed en zet het in de kijker.
Een eerste stap in dit traject was het samenbrengen van de erfgoedgemeenschap. Dit zijn de mensen die de vieringen een warm hart toedragen. Zowel mensen die een actieve rol opnemen in de organisatie van de Sint-Antoniusvieringen, als deelnemers. In 2021 en 2022 organiseerden we enkele ontmoetingsmomenten en verzamelden we steunbetuigingen. Om erkend te worden moet je immers aantonen dat de vieringen breed gedragen zijn. Daarom lanceerden de partners een bevraging. Iedereen die van ver of dichtbij betrokken is bij een Sint-Antoniusviering kon aangeven waarom de traditie van de Sint-Antoniusvieringen in Vlaanderen moet blijven bestaan. Meer dan 405 personen vulden deze bevraging in!
Tijdens de inspiratie- en ontmoetingsdag in september 2022 stelden de partners CAG, Histories en PARCUM samen met de Sint-Antoniusvieringen het erkenningsdossier voor dat ze samen hebben voorbereid. Zo werden de laatste aanpassingen en onderzoeksresultaten besproken en afgeklopt, waarmee de laatste rechte lijn tot erkenning was ingezet!
Op 17 januari 2023, niet toevallig de naamdag van de Heilige Antonius, luidde finaal het goede nieuws: de Vlaamse minister van Cultuur plaatst de Sint-Antoniusvieringen op de Inventaris Vlaanderen van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. De heilige Antonius wordt jaarlijks nog op verschillende plaatsen in Vlaanderen gevierd. Die eeuwenoude traditie behoort vanaf nu officieel tot ons immaterieel erfgoed.
Meer weten?
Voor meer informatie over dit traject of met vragen over immaterieel erfgoed kan je terecht bij collega Julie Aerts.
