Laatste Avondmaal Albrecht Dürer

Laatste Avondmaal

Albrecht Dürer (prentmaker) - 1523

Albrecht Dürer maakt met zijn prent ruimte voor een andere narratief. Geen twaalf, maar elf apostelen op zijn Laatste Avondmaal.

Object

Prent

Materiaal

Papier

Afmetingen

213 mm (h) x 300 mm (b)

Inventarisnummer

CRKC.0004.0576

Herkomst

Collectie Grauwzusters van Antwerpen

Laatste Avondmaal

Het Laatste Avondmaal staat in de vier evangelies te lezen. Jezus en zijn apostelen vieren samen het joodse Pesachfeest. Met Pesach wordt het einde van de joodse slavernij in Egypte herdacht. In het Nieuwe Testament lees je hoe Jezus die avond tijdens de maaltijd het brood breekt en de wijn laat rondgaan. Na de maaltijd gaat hij naar het hof van Getsemané, waar Judas hem met een kus zal verraden. Jezus wordt gevangengenomen en zal later aan het kruis genageld worden.

Witte Donderdag is in het christendom de laatste donderdag voor Pasen. Met Witte Donderdag start ook het paastriduüm. Een periode van drie dagen die ook Goede Vrijdag en Stille Zaterdag omvat en loopt tot en met de vespers van paaszondag. Op Witte Donderdag wordt het Laatste Avondmaal herdacht. En zo dus ook de instelling van Eucharistie door Jezus.

Laatste Avondmaal Albrecht Dürer

Witte Donderdag

Witte Donderdag verwijst naar de traditie om alle kruisbeelden in de kerk met een wit kleed te bedekken. Na de dienst worden deze door een paars kleed vervangen.

De liturgie omvat ook tal van symbolieken. Zo wordt er tijdens de viering de voeten gewassen van twaalf gelovigen. Dit verwijst naar een passage in het Johannesevangelie. Aan het begin van de maaltijd werpt Jezus zijn bovenkleed af en wast de voeten van de apostelen. In de joodse traditie was het heel gebruikelijk om gasten een voetbad aan te bieden. Jezus buigt dit ritueel om tot een gebaar van dienstbaarheid. En roept zijn leerlingen op zijn voorbeeld te volgen.

Tijdens het Gloria luiden de misdienaars met volle kracht de klokken en altaarschellen. Deze zullen tot Pasen niet meer gebruikt worden. Vaak werd tegen de kinderen gezegd dat de kloken naar Rome vertrokken om de paaseitjes op te halen. In die periode wordt een ratel gebruikt. Na de communie wordt de ciborie met de geconsacreerde hosties naar het zijaltaar gebracht. Deze hosties zullen tijdens de viering van Goede Vrijdag gecommuniceerd worden. Het tabernakel en het altaar worden volledig leeggemaakt. Aan het einde van de viering is er geen zegening. Wel wordt het Sacrament uitgestald. De gelovigen kunnen - net zoals de leerlingen op de Olijfberg - waken en bidden.

Albrecht Dürer

Deze houtsnede uit 1523 is naar de hand van Albrecht Dürer (1471-1528). Hij beeldde het thema van het Laatste Avondmaal drie keer uit.

Hoewel we altijd spreken over twaalf apostelen, zijn er maar elf afgebeeld. Hoe komt dit? Jadus is reeds vertrokken. Dürer breekt met de traditie om het 'verraad' van Judas af te beelden. Door Jezus centraal te zetten met elf apostelen, maakt Dürer ruimte voor een andere narratief. In plaats van het nakende bedrog, is er plaats voor verbondenheid. Opvallend is ook dat enkel een kelk op tafel staat. Het brood ligt in een mand aan de zijkant van de prent. Hoewel het delen van het brood vaak wordt afgebeeld, doet Dürer dat niet. Hij kiest er bewust voor om een andere passage uit het evangelie voor te stellen. Gedacht wordt dat het gaat om Johannes 13, 34: Ik geef jullie een nieuwe wet: houd net zoveel van elkaar, als Ik van jullie. Dürer vertelt zo een verhaal van verbondenheid en liefde.

Andere werken uit de collectie

Een vraag?

Heb je een vraag over onze collectie? Wil je graag een object lenen voor een tentoonstelling? Of wil je een object doneren? Neem contact op met collega Phaedra Bosmans.