Erkenning Paardenprocessie als immaterieel erfgoed

Elk jaar gaat in het Vlaams-Brabantse Hakendover (Tienen) op paasmaandag de Paardenprocessie uit. De huidige processie zou in 1890 ontstaan zijn als een jaarlijkse herdenking van de stichting van de parochiekerk van de Goddelijke Zaligmaker in Hakendover. Volgens de legende gebouwd in 690. Bij de erkenning van deze stichtingslegende door paus Julianus II in 1508 was Hakendover al een bekend en druk bezocht bedevaartsoord.

De processie vertrekt na de eucharistieviering in de parochiekerk en gaat naar de Tiense Berg. In het eerste luik wordt de legende van de bouw van de parochiekerk uitgebeeld in een 'levend retabel'. Daarna volgen de beelden van Onze-Lieve-Vrouw van Hakendover en van de Goddelijke Zaligmaker. Ook nemen een aantal Nederlandse broederschappen (uit Breda, Tilburg, De Meierij-Schijndel) deel aan de processie. Een gebruik dat te verklaren is door het voormalige processieverbond in Nederland. Verder zijn er de kerkelijke overheden met het Heilig Sacrament, de burgerlijke overheden en bedevaarders. Als afsluiting volgen er honderden ruiters te paard.

Eenmaal op de Tiense Berg vindt het hoogtepunt van de processie plaats. De veldvruchten, bedevaarders, ruiters en paarden worden gezegend. Hierna vindt de paardengalop plaats: de paarden galopperen driemaal rond de bedevaarders.

Deze traditie heeft haar wortels in de geschiedenis van Hakendover, maar is ook vandaag nog actueel. De Paardenprocessie is een verbindende factor in de gemeenschap en brengt jong en oud samen rond een traditie die agrarisch en religieus erfgoed verenigt. Bovendien heeft de Paardenprocessie verschillende betekenislagen. Net zoals vele andere processies is het niet enkel een religieuze gebeurtenis, maar zijn er ook sociale en culturele aspecten verbonden aan het gebruik. Een oude traditie in een actueel jasje dus.

Die dynamiek maakt de Paardenprocessie tot een mooi voorbeeld van immaterieel erfgoed. Dat is immers levend erfgoed en voortdurend in beweging. De organisatoren van de Paardenprocessie zullen een aanvraag indienen tot opname op de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. Op dit moment is de Paardenprocessie al aangemeld op het platform immaterieelerfgoed.be. Dat is een eerste stap richting erkenning.

Het erfgoedzorgtraject is opgestart onder begeleiding van PARCUM, in samenwerking met CAG en Histories. Vanuit de Stad Tienen neemt ook de Erfgoedsite een actieve rol op in het traject.