Marie bellando mitjans 1 Zqu M1n8 G2 M unsplash

Gestolen schilderij na 25 jaar terug thuis

Op 16 december 1996 werden de paters norbertijnen van de Abdij van Park in Leuven slachtoffer van een kunstroof. Dieven gingen aan de haal met twee schilderijen uit de Sint-Jan Evangelistkerk: De Emmaüsgangers en Rebekka geeft Eliëzer te drinken, beide van de hand van de schilder Pieter Jozef Verhaghen. 25 jaar later duikt één van de twee werken terug op in Parijs. Rebekka geeft Eliëzer te drinken is ondertussen terug thuis in de Abdij van Park.

“We zijn zeer verheugd dat dit werk na 25 jaar terecht is,” steekt prior Jozef Van Osta van wal, “En nog wel in dit bijzondere feestjaar voor de norbertijnenorde.” De norbertijnenorde bestaat dit jaar 900 jaar. Dat wordt wereldwijd gevierd met tal van activiteiten. In de Abdij van Park in Leuven vindt momenteel de overzichtsexpo ‘Als de bliksem. 900 jaar norbertijnen plaats’. Het werk kreeg er een ereplaats.

“Dat een schilderij zoals dat van de Abdij van Park terug boven water komt, is uniek als je weet dat slechts 5 procent van de kunstdiefstallen wordt opgelost,” weet Lucas Verhaegen van de federale gerechtelijke politie. Toch ziet Verhaegen een lichtpuntje: “De meeste openbare kunstverkopen hebben een onlinecatalogus. Door die websites af te schuimen, vinden we regelmatig gestolen voorwerpen terug.” Dat was ook het geval voor het gestolen schilderij van de abdij. In 2012 werd het werk door de Franse politie opgespoord op een veilingsite. Na heel wat omzwervingen kwam het werk in handen van een Franse antiquair, die het online wilde verkopen. Toch duurde het nog tot de zomer van 2020 eer de paters van de Abdij van Park op hoogte werden gesteld.

Het gestolen schilderij in dit bijzondere coronajaar naar België halen was voor het museum PARCUM en de abdij geen sinecure. Omwille van de strenge maatregelen moest het transport meermaals uitgesteld worden. Het was lange tijd ook onduidelijk over welk kunstwerk het precies ging en in welke staat het verkeerde. Het Tribunal de Paris, verantwoordelijk voor de restitutie van het werk, mocht onder geen beding het werk uitpakken of fotograferen.

De norbertijnen hadden een grote affiniteit met de schilder Pieter Jozef Verhaghen. Tussen de jaren 1770 en 1790 voerde Verhaghen heel wat opdrachten uit voor de orde. “De abdij van Park heeft de grootste collectie schilderijen van Pieter Jozef Verhaghen die nog in situ bewaard zijn,” aldus Stefan Van Lani, beleidscoördinator van de Abdij van Park, “De collectie is nu weer vollediger geworden. Toch hopen we dat het tweede gestolen schilderij ook nog boven water komt. Het feestjaar van de norbertijnen zou hiervoor alvast een mooie aangelegenheid zijn.”

  • Cédric Verhelst
    Cédric Verhelst

Pieter Jozef Verhaghen, Rebekka geeft Eliëzer te drinken, 1799, olieverf op doek

Pieter Jozef Verhaghen (1728-1811) was een Zuid-Nederlands schilder en wordt gezien als de laatste schilder uit de school van Rubens. Verhaghen, geboren in Aarschot, produceerde vooral grote historiestukken met religieuze en mythologische thema’s. Zijn voornaamste opdrachtgevers waren dan ook kerken en abdijen, met name de norbertijnen. Zijn zoon Georges (1764-1841) trad later in bij de norbertijnen van de Abdij van Park en werd er zelfs prior.

De iconografie is terug te brengen op een passage uit het Oude Testament (Genesis 24). Deze vertelt hoe Abraham, de vader van Isaak, zijn knecht Eliëzer de opdracht geeft een bruid voor Isaak te zoeken. Uitgedroogd stopt Eliëzer bij een waterput. Rebekka, behulpzaam als ze is, geeft hem te drinken. Op dat moment beslist Eliëzer Rebekka mee te nemen als bruid voor Isaak.

Risico’s en calamiteiten: beter voorkomen dan genezen

Bij een goed veiligheidsbeleid voor een gebouw van de eredienst komt heel wat kijken. Toch kan de veiligheid verbeterd worden zonder al te grote investeringen. Verrassend eenvoudige acties kunnen een groot verschil maken. PARCUM helpt beheerders bij het opstellen van een calamiteitenplan op maat van het gebouw.