Markt 4

De Cuyperskerk werd in 1891 – 1892 gebouwd op het marktplein in het dorp Sas van Gent, gelegen aan het kanaal dat Gent met Terneuzen verbindt. De Cuyperskerk is de opvolger van de “kerkschuur” die 150 jaar eerder opgetrokken werd op hetzelfde terrein, maar te klein werd voor de gemeenschap. De kerk werd gebouwd door architect Joseph Cuypers, de zoon van de bekende Pierre Cuypers die onder meer het Rijksmuseum in Amsterdam ontworpen heeft, en is naar hem vernoemd. Het neogotische bouwwerk is opgetrokken uit rode baksteen in kruisverband, voorzien van banden in gele steen. De kerk is driebeukig en heeft een front- en vieringtoren. In de jaren zestig werd het interieur tijdens een renovatie-herinrichting sterk gewijzigd in de trant van de Bossche school. Tijdens deze renovatie zijn verscheidene architecturaal kenmerkende details verloren gegaan en is het interieur (onder meer de koorinrichting en altaren) gedeeltelijk ontmanteld.

De Cuyperskerk is een rijksmonument omwille van zijn cultuurhistorische en architectuurhistorische waarden. De bescherming als monument heeft de kerk te danken aan het bijzonder tongewelf, dat gemaakt is van ‘cementijzer’ (gewapend beton). Het was voor het eerst in Nederland dat een gewelf met dit materiaal werd gerealiseerd.

Door het teruglopend aantal bezoekers werd in 2012 besloten om de kerkdeuren te sluiten. Een groep betrokkenen richtte de Stichting Behoud Cuyperskerk op om het beeldbepalende kerkgebouw te redden van verloedering. Doordat de stichting een niet-commerciële partij is, kon het de kerk kopen voor een symbolische euro van het bisdom. Maar voor de restauratie en herbestemming was er nog steeds 1,7 miljoen euro nodig. Na enkele jaren leegstand vertoonde de kerk toch wat tekenen van verval. Aannemer Leenhouts werd aangesteld om de restauratie uit te voeren. De werken gingen van start in maart 2018. Door middel van subsidies en sponsoring heeft men de restauratie en herstemming kunnen realiseren.

Omdat de kerk beschermd is als monument moest de structuur van de kerk herkenbaar blijven, ook wanneer er een nieuwe invulling aan de orde is. In grote lijnen is de kerk binnenin hetzelfde gebleven. De glas-in-lood ramen zijn bewaard, alsook het metselwerk typerend voor architect Cuypers. Op 1 mei 2019 werd de voormalige Cuyperskerk in zijn huidige vorm feestelijk geopend als ‘Markt 4’, verwijzend naar het adres van het kerkgebouw.

Er zijn vier verschillende functies onder één dak ondergebracht. Je kan er terecht om eerlijke, lokale producten te kopen rechtstreeks van de producent op de versmarkt die in het schip ondergebracht is. De zijbeuken zijn onderverdeeld in twee verdiepingen. De bovenste verdieping is met glas afgesloten van de rest van het kerkgebouw en omgetoverd tot acht kantoorunits van 16 m² die verhuurd worden aan een schappelijke prijs voor start-up bedrijven. Op de benedenverdieping van de zijbeuken zijn verschillende kleine winkeltjes, een koffiebar en slager geïntegreerd. Vooraan het voormalige kerkgebouw is een evenementenruimte met bar ingericht waar verscheidene festiviteiten kunnen plaatsvinden. Tot slot is er in Markt 4 een sociaal restaurant. Dat werd ingericht door 'Zeeuwse Gronden', een organisatie die mensen met een ernstige psychiatrische ziekte met begeleiding op maat weer richting geeft in hun leven.

Het concept ‘Markt 4’ heeft de Cuyperskerk omgetoverd tot dagelijkse ontmoetingsplaats, culinaire bestemming, ondernemingsplein en feestlocatie in één.