CC Het Gasthuis

De oudste sporen van het Sint-Elisabethgasthuis (oorspronkelijk Onze-Lieve-Vrouwegasthuis) gaan terug tot 1288. Van het middeleeuwse complex resten vandaag nog slechts enkele muren. Het overgrote deel werd verwoest tijdens de godsdienstoorlogen van 1578. Wat er overbleef, bleef onbewoond tot 1650.

Een nieuw gasthuis ontstond in de tweede helft van de 17de eeuw, met de intrede van de Grauwzusters in 1655. In dezelfde eeuw werd de kapel met aanpalend kloostergebouw opgetrokken. In de 18de eeuw breidde het klooster uit met nieuwe ziekenzalen en een gasthuisapotheek. Tijdens de Franse overheersing kwam het beheer van het gasthuis in handen van de gemeentelijke commissie der burgerlijke godshuizen. In 1840 ontwierp de Leuvense architect Alexander van Arenbergh een neoclassicistische uitbreiding met ruimere ziekenzalen- en kamers. Op het einde van de 19de eeuw beslisten de zusters om een nieuwe kapel te bouwen. De neogotische kapel werd voltooid in 1905. De plattegrond omvat een éénbeukig schip van vijf traveeën, voorafgegaan door een smaller en lager koor van vier traveeën afgesloten met een driezijdige apsis.

De Tweede Wereldoorlog richtte een ware ravage aan: een groot deel van het complex moest heropgebouwd worden. Het gasthuis verloor zijn functie als algemeen ziekenhuis. De gebouwen werden tijdelijk heringericht als ouderentehuis. Van 1965 tot 1997 deed het gasthuis dienst als verpleegtehuis Sint-Elisabeth, een rustoord voor andersvaliden. Hierna verlieten de Grauwzusters de site definitief.

De gasthuissite werd in 2005 omgevormd tot een culturele site. In de voormalige kraamkliniek vonden de Dienst Toerisme en het Stedelijk Museum onderdak, in het voormalige OCMW-ziekenhuis is nu de bibliotheek terug te vinden. In de voormalige kloostergebouwen bevindt zich cultuurcentrum Het Gasthuis. De infrastructuur omvat een moderne theaterzaal, tentoonstellingsruimten, vergaderlokalen en een cafetaria. Het Aleydistheater is ondergebracht in de oude boerderij. De neogotische kapel werd gerestaureerd en uitgerust als ruimte voor culturele activiteiten. Het oorspronkelijke polychrome interieur bleef hierbij bewaard.

Hoewel de kloostergebouwen gedeeltelijk werden heropgebouwd en grondig gerestaureerd, zijn diverse waardevolle interieurelementen tot op vandaag zichtbaar: originele tegelvloeren, Delftse muurtegels, een eiken balustertrap, de barokke toegangsdeur tot de kapel, een schouwmantel en stucplafond in Louis XV-stijl en ook de refter: een fraai geproportioneerde ruimte met bekapte moerbalken en troggewelven.