In gesprek met Philip Van Wynsberghe van de anglicaanse eredienst

Vlaanderen telt meer en meer diverse geloofsgemeenschappen. Die diversiteit betekent ook een boeiende en gevarieerde mix van erfgoed: gebouwen, objecten, archieven, bibliotheken en immaterieel erfgoed. Zorg en aandacht voor het religieus erfgoed zijn belangrijk. Zowel voor de geloofsgemeenschappen zelf als voor de bredere samenleving. Maar ook dialoog over dit erfgoed moet opgestart worden. Kennis van elkaars erfgoed stimuleert meerstemmigheid, inclusie en wederzijds begrip. Met het project 'Hemelsbreed. Divers religieus erfgoed in Vlaanderen' brachten KADOC-KU Leuven en PARCUM de erfgoednoden van de erkende erediensten in. Ook de dialoog tussen diverse bevolkingsgroepen startten zij op.

In een reeks van zes getuigenissen laten we elke week iemand van een erkende eredienst aan het woord. Ontdek het verhaal achter twee staven, een gebedsmat, een deurkokertje, een icoon, een kruis en een afroepboek. Deze week: Philip Van Wynsberghe van de anglicaanse eredienst. De getuigenissen verschenen eerder in Koorts. Erfgoedmagazine van KADOC.

Philip Van Wynsberghe is al jaren actief binnen de Saint John’s Anglican Church in Gent. Hij werd in 1955 geboren in Engeland als zoon van een Belgische vader en een Britse moeder. Toen hij nog kind was, verhuisde het gezin naar België, waar het na enkele omzwervingen neerstreek in de regio Gent. Philip werd Engelstalig opgevoed en kreeg het anglicaanse geloof met de paplepel mee. Als zesjarige maakte hij voor het eerst kennis met Saint John’s in Gent.

De geschiedenis van die geloofsgemeenschap gaat terug tot 1816, maar pas in 1865 kreeg de parochie haar huidige naam. De erkenning door de Belgische overheid volgde in 1886. Philip heeft doorheen de jaren het een en ander zien veranderen. ‘Vroeger kwam hier een typisch Brits publiek, compleet met bolhoed en paraplu. Er waren redelijk veel Britten met een kaderfunctie in de Gentse havenbedrijven. Tegenwoordig trekt de parochie een heel heterogeen en internationaal publiek, afkomstig uit alle windstreken. Sinds 2013 is er naast de Engelstalige erediensten ook een viering in het Nederlands.’

(Lees verder onder de foto)

In de loop van haar geschiedenis was de parochie op verschillende plaatsen gevestigd. In 2016 verhuisde ze naar de huidige locatie, de kerk van het voormalige Sint-Elisabethbegijnhof. In dat van oorsprong katholieke gebouw zijn typische elementen uit de anglicaanse traditie toegevoegd. Philip wijst onder meer naar de twee eenvoudige houten staven aan het einde van de kerkbanken in het centrale gangpad. Op het uiteinde ervan zit een simpel kruisje. ‘De staven behoorden toe aan de twee churchwardens of kerkopzieners. Zo’n staf was niet alleen een symbool van hun waardigheid, maar ook een herkenningsteken. Buitenstaanders wisten zo wie instond voor de orde en de praktische gang van zaken tijdens de eredienst. Bovendien was het een handig instrument om ingedommelde kerkgangers weer bij de les te krijgen met een licht tikje. Tegenwoordig worden zulke staven, zeker in Vlaanderen, niet meer gebruikt.’

Het ambt van churchwarden gaat terug tot diep in de middeleeuwen. Oorspronkelijk werd de ene warden door de priester aangeduid, terwijl de andere door de gelovigen werd verkozen. Elk had zijn eigen staf, met een verschillend embleem. Het onderscheid tussen beide kerkopzieners is in de Church of England, de anglicaanse kerkprovincie waartoe de Gentse parochie behoort, al geruime tijd afgeschaft. Beide churchwardens worden jaarlijks door de leden van de geloofsgemeenschap verkozen voor een periode van één jaar, met de mogelijkheid tot herverkiezing. De functie staat open voor mannen en vrouwen. Zelf bekleedde Philip het ambt van 2005 tot 2009.

Het beheer van het roerend en onroerend erfgoed behoort traditioneel tot het takenpakket van een churchwarden. Omdat dit in de Belgische context het terrein is van de kerkfabriek, heeft de functie hier een andere invulling gekregen. ‘In Gent’, zo vervolgt Philip, ‘spelen de kerkopzieners een belangrijke rol bij het sociale aspect van de eredienst: ze verwelkomen de mensen bij het binnenkomen, delen flyers uit aan de bezoekers en organiseren de onderlinge ontmoeting met koffie en thee na de eredienst.’

Hoewel de functie van churchwarden een andere invulling kreeg en de staven niet langer gebruikt worden, staan ze nog altijd gebruiksklaar. ‘Een typisch voorbeeld van het in ere houden van een eeuwenoude Britse traditie’, aldus Philip.

Dit artikel verscheen eerder in Koorts. Erfgoedmagazine van KADOC. 20#02
Werkten hieraan mee: Julie Aerts, Joris Colla, Karim Ettourki, Aaldert Prins en Sarah Van Eyken.