Gemeentelijk Administratief Centrum Zoersel
Van Bethaniënhuis naar gemeentehuis: dit voormalige kloostergebouw is niet weg te denken uit het collectief geheugen van Sint-Antonius.
'Dorp in een dorp'
De Zusters van het Convent van Bethlehem lieten na de Eerste Wereldoorlog een nieuw klooster en psychiatrische instelling bouwen in Sint-Antonius. Onder leiding van architect Jef Huygh gingen de werken van start in 1922. Het Bethaniënhuis kreeg een sobere vormentaal waarin de art deco al aangekondigd werd.
Het complex werd een 'dorp in een dorp'. Naast het hoofdgebouw met de kapel, de leeszaal, de werkzalen, de keukens en de eetzalen, waren er ook een bakkerij, een slagerij, een boerderij, en zelfs een elektriciteitscentrale, een waterwinning en een mestverwerkende installatie. Vanaf 1958 kreeg het Bethaniënhuis een algemene ziekenhuisfunctie bij.
Plannen voor een gemeentehuis
Na de bouw van een nieuw ziekenhuis, trok de zustercongregatie zich na 1970 terug in het hoofdgebouw. In 1998 gaven ze het eigendom van al hun gezondheidsinstellingen door aan vzw Emmaüs. De gemeente Zoersel wilde vermijden dat het niet-beschermde gebouw in handen zou komen van een privéontwikkelaar.
In 2003 berichtten de zusters dat ze het gebouw wilden verkopen. In datzelfde jaar startte de gemeente een project om de dienstverlening aan haar burgers te verbeteren. Om te vermijden dat het niet-beschermde erfgoed in handen zou komen van een privéontwikkelaar, werd besloten om de diensten van de gemeente, het OCMW en de lokale politie erin samen te brengen. Elke stap in het herbestemmingstraject werd met de zusters besproken. Bovendien konden ze blijven wonen in de aanbouw aan de voorzijde.
Een passende herbestemming
De gemeente Zoersel koos voor een publiek-private samenwerking. Het project werd in juli 2006 gegund aan de nv Administratief en Cultureel Centrum Bethaniën, aannemer Vanhout, architectenbureau Driesen-Meersman-Thomaes en (de toenmalige) Dexia Bank.
De ruimten van het klooster komen tegemoet aan hun nieuwe functie. Ook de typologie is verenigbaar met een gemeentehuis. De kelders zijn optimaal benut als sanitaire ruimte, kleedruimte en archiefruimte. De kapel is een polyvalente zaal. In de sacristie zijn loges en een industriële keuken geïntegreerd. De kloostertuin is omgevormd tot informele ontmoetingsruimte tussen administraties en burgers. Voor de kantoren werden ruimten samengevoegd. De gemeenteraadszaal neemt de oorspronkelijke plaats van de keuken in. Het exterieur werd grotendeels in de oorspronkelijke staat hersteld. Ondanks het niet-beschermde statuut werd Onroerend Erfgoed toch uitgenodigd om de werken op te volgen. Het gemeentehuis opende zijn deuren in 2008.
-
© Oswald Pauwels 
-
© Oswald Pauwels 
-
© Oswald Pauwels 
-
© Oswald Pauwels 
-
© Oswald Pauwels 
Bronnen
Z.n., "In ander licht: Herbestemming van religieus erfgoed", M&L Cahier 17, Agentschap R-O Vlaanderen, 2009, 117-123
Andere herbestemde kerken
Kapel Sancta Maria
Deze voormalige kloosterkapel brengt tegenwoordig rust en sereniteit aan de leerlingen van het Sancta Maria Instituut.
Het Speelhuis
Dit tijdelijke theater in de Onze-Lieve-Vrouw ten Hemelopnemingkerk in Helmond werd zodanig omarmd door inwoners en artiesten dat ze er een permanent onderkomen vond.
